Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do resortu rodziny w związku z waloryzacją świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów osób z niepełnosprawnością. Z powodu wysokiej inflacji minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie w 2023 roku dwa razy, natomiast przepisy regulujące tryb waloryzacji świadczenia nie przewidują dwukrotnej podwyżki w ciągu roku.
Jak przekazano w komunikacie, do RPO docierają informacje, że świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów osób z niepełnosprawnością nie będzie podlegało waloryzacji wynikającej ze wzrostu od 1 lipca 2023 r. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zdaniem Rzecznika wymaga to zmiany przepisów.
Zgodnie ustawą o świadczeniach rodzinnych kwota świadczenia pielęgnacyjnego podlega corocznej waloryzacji od 1 stycznia. Polega ona na zwiększeniu kwoty świadczenia pielęgnacyjnego o wskaźnik waloryzacji. Wskaźnikiem tym jest procentowy wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na 1 stycznia roku, w którym jest przeprowadzana waloryzacja, w stosunku do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującej 1 stycznia roku poprzedzającego rok, w którym jest przeprowadzana waloryzacja.
Natomiast ustawa o minimalnym wynagrodzeniu określa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w zależności od prognozowanej na następny rok inflacji. Jeśli wyniesie ona co najmniej 5 proc., wtedy ustala się dwa terminy – od 1 stycznia i od 1 lipca. Jeśli poniżej, to jeden – od 1 stycznia.
W ocenie RPO przepisy regulujące tryb waloryzacji świadczenia pielęgnacyjnego wymagają dostosowania do tych terminów tak, aby w sytuacji dwukrotnej w ciągu roku zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, waloryzacja świadczenia pielęgnacyjnego podlegała także tej regule. Tym samym zastępca RPO Stanisław Trociuk poprosił minister rodziny i polityki społecznej Marlenę Maląg o podjęcie stosownych działań prawodawczych.
„Aktualny stan prawny powoduje, że wysokość świadczenia pielęgnacyjnego w okresie od lipca do grudnia 2023 r. pozostanie na niezmienionym poziomie, mimo wzrostu od 1 lipca minimalnego wynagrodzenia za pracę, a więc zmiany wskaźnika waloryzacji świadczenia. Problemu nie rozwiązuje perspektywa uwzględnienia zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę przy okazji waloryzacji świadczenia w styczniu 2024 r., ponieważ nie ma mechanizmu pozwalającego na zmianę wysokości świadczenia z mocą wsteczną i uzyskania wyrównania za okres od lipca do grudnia” – wskazano w piśmie do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.
Rzecznik przypomniał, że w świetle art. 67 ust. 2 Konstytucji RP obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i niemający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego służącego zaspokajaniu niezbędnych potrzeb. Zasadniczym celem świadczenia pielęgnacyjnego jest częściowe pokrycie wydatków ponoszonych przez rodzinę w związku z koniecznością zapewnienia opieki i pielęgnacji osobie z niepełnosprawnością. Tym samym ma więc zabezpieczyć egzystencję osób z niepełnosprawnością przez wspieranie ich opiekunów.
RPO zwrócił również uwagę na Konwencję ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami, która wskazuje, że państwa powinny podjąć odpowiednie kroki, aby zagwarantować osobom z niepełnosprawnościami m.in. prawo do odpowiednich warunków życia ich samych i ich rodzin oraz prawo do ochrony socjalnej bez dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność.
„Zgodnie z Konwencją świadczenia pieniężne mają również przeciwdziałać sytuacjom ubóstwa i skrajnego ubóstwa, w których mogą znaleźć się osoby z niepełnosprawnościami. Państwa nie mogą zwiększać trudności, z jakimi borykają się osoby z niepełnosprawnościami, zmniejszając ich dochody w czasach kryzysu gospodarczego lub finansowego albo stosując działania oszczędnościowe, niezgodne z normami dotyczącymi praw człowieka” – przypomniał dodając, że świadczenie pielęgnacyjne pozostaje w ścisłym związku z realizacją tych założeń Konwencji.
Źródło: radio.opole,pl, Zdjęcie ilustracyjne – fot. Shutterstock.
