Przychodnie są najbardziej dostępne dla osób ze szczególnymi potrzebami spośród badanych instytucji publicznych. Dostępność ogranicza się jednak tylko do podjazdu, windy i dostosowanej toalety. Placówki ochrony zdrowia nie prowadzą stron internetowych, nie umożliwiają zdalnej rejestracji i są zamknięte dla psów przewodników. Tak wynika z najnowszego raportu o stanie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami przez podmioty publiczne w Polsce.
Główny Urząd Statystyczny przygotował, na zlecenie Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, „Raport o stanie zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami przez podmioty publiczne w Polsce według stanu na 1 stycznia 2021 roku? Po raz pierwszy przebadano pod tym kątem w Polsce ponad 57,5 tys. podmiotów publicznych m.in. szkół, przedszkoli, jednostek samorządów terytorialnych oraz przychodni publicznych. Poziom dostępności ogółem dla całego kraju wyniósł ok. 41 procent, dla przychodni – ponad 70 proc. To jednak głównie za sprawą przystosowania budynków.
Te dane jednak nie są do końca wiarygodne, bo na ankietę GUS odpowiedziały jedynie 1 134 Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej, czyli ok. 4 proc. ze wszystkich 27,3 tys. SP ZOZ działających na terenie Polski.
79,08 proc. budynków ankietowanych przychodni ma wolne od barier przestrzenie komunikacyjne. W prawie 79 proc. budynków możliwy jest dostęp do wszystkich pomieszczeń dla osób z niepełnosprawnościami. Możliwość ewakuacji zapewnia niecałe 71 proc. przychodni.
Co ciekawe z raportu wynika, że przychodnie w mniejszym stopniu, niż inne instytucje publiczne zapewniają możliwość wejścia z psem asystującym – taką możliwość zadeklarowało tylko 72,74 proc. SP ZOZ, gdzie średnia krajowa wynosi 85,31 proc. – Należy jednak podkreślić, że niektóre placówki medyczne ze względu na konieczność zachowania rygorystycznych wymogów higieniczno-sanitarnych mogą celowo zabraniać wstępu ze zwierzętami – choć również w tym przypadku powinno to być inaczej rozwiązane, np. możliwość pozostawienia psa w specjalnym pomieszczeniu i dalej asysta pracownika przychodni czy szpitala – czytamy w raporcie.
Możliwość wejścia do miejsc publicznych, w tym placówek służby zdrowia, z psem asystującym zapewnia ustawa z 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Art. 2 pkt. 11 ustawy mówi, że pies asystujący jest odpowiednio wyszkolony i specjalnie oznaczony, w szczególności jest to pies przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz pies asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.
Dostępność cyfrowa publicznych zakładów opieki zdrowotnej została oceniona na 0,50. Co istotne nie wszystkie przychodnie publiczne prowadzą strony internetowe – z ankietowanych jednostek ma ją tylko 77 proc. Jeśli chodzi o dostępność informacyjno-komunikacyjną przychodni, to w raporcie została oceniona tylko na 0,33, ale i tak nieco wyżej niż ogólna dostępność instytucji publicznych w tym obszarze (0,31). – Publiczne zakłady opieki zdrowotnej rzadziej umożliwiają jednak komunikację audiowizualną, w tym z wykorzystaniem komunikatorów internetowych (25,40 proc. SP ZOZ przy średniej dla kraju równej 40,56 proc.) – czytamy w raporcie. Niecałe 11 proc. publicznych przychodni zastosowało w ostatnim czasie dostęp alternatywny w jakiejkolwiek formie dla osób ze szczególnymi potrzebami.
Sami autorzy raportu zauważają, że dostępność w ochronie zdrowia ogranicza się do podjazdu, windy i dostosowanej toalety, brak zaś np. obniżonej lady recepcji, a windy nie zawsze są w pełni dostępne dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Raport zwraca także uwagę na konieczność traktowania pacjentów ze szczególnymi potrzebami podmiotowo – mają oni pełne prawo otrzymać informację w formie dla siebie dostępnej. Podkreśla to znowelizowana ustawa o prawach pacjenta, które weszła w życie 6 września 2021 roku. Raport zwraca także uwagę na bariery mentalne i kompetencyjne pracowników służby zdrowia, jeśli chodzi o znajomość potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami. – Bariery te obejmują brak podmiotowego traktowania, w tym szczególnie nie zwracanie się do pacjenta, lecz do osoby towarzyszącej oraz wypowiadanie się przez asystenta, tłumacza, osobę towarzyszącą w imieniu pacjenta z niepełnosprawnościami. Bariery te związane są także z brakiem chęci do poszukiwania sposobu na porozumienie z pacjentem, sposobu na komfortowe przeprowadzenie badania – czytamy.
A jak podkreśla Naczelna Rada Lekarska, wciąż w dostępie do ochrony zdrowia dyskryminowane są osoby głuche. Choć pacjent ma prawo do otrzymania informacji w języku migowym, to jej nie dostaje. – Bardzo mało placówek daje możliwość zarejestrowania się na wizytę poprzez wysłanie wiadomości SMS czy przez Internet, co ułatwiłoby rejestrację. I choć wsparcie dostępności placówek ochrony zdrowia jawi się jako priorytet, to dofinansowanie na ten cel z Programu Dostępność Plus mają trafić tylko do 250 przychodni podstawowej opieki zdrowotnej i 67 szpitali.
Raport za przykład dobrych praktyk w poprawie dostępności w ochronie zdrowia podaje działania Unii Metropolitarnej Gdańsk-Gdynia-Sopot. Unia przygotowała Standard Minimum na Rzecz Osób z Niepełnosprawnościami i Otoczenia, który wdrażany jest przez 59 samorządów wchodzących w skład Unii.
Źródło: oprac. za prawo.pl. Zdjęcie ilustracyjne- fot. Shutterstock.
