Nie ulega wątpliwości, że pojęcie „wykluczenia cyfrowego” zbudowane zostało w nawiązaniu do koncepcji „wykluczenia społecznego”, czyli braku dostępu do zasobów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie, przy czym ograniczenie to jest niezawinione przez osoby wykluczone: nie wynika z ich przekonań, ale z przyczyn całkowicie lub w dużej mierze od nich niezależnych.
I choć rzeczywiście wykluczenie cyfrowe wywołuje podobne skutki jak wykluczenie społeczne, to jest zjawiskiem zdecydowanie bardziej złożonym i rozległym.
Przede wszystkim wskazać należy, że powodem wykluczenia cyfrowego są zarówno przesłanki psychologiczne, finansowe, jak i fizyczny brak dostępu do sieci. Nie ulega wątpliwości, że najbardziej narażoną na to zjawisko grupą są seniorzy, którzy, co prawda, coraz chętniej sięgają po nowoczesne technologie, jednak to w tej grupie większość wciąż preferuje załatwianie spraw urzędowych osobiście, a ich pierwszą (a często jedyną) formą kontaktu jest telefon.
Jak pokazują badania, prawie 5 milionów Polaków w wieku od 16 do 74 lat nigdy nie posługiwało się komputerem, a nieco ponad 4,5 miliona – nigdy nie korzystało z internetu. Cyfrowe wykluczenie zostało niestety pogłębione w związku z sytuacją epidemiologiczną na świecie – lockdown i wprowadzane odgórnie ograniczenia pokazały, jak ważny jest to problem: wykluczone cyfrowo dzieci nie mogły brać udziału (lub udział ten miały znacznie utrudniony) w zajęciach lekcyjnych, osoby, które z różnych powodów nie mogą korzystać z internetu miały trudności w załatwianiu spraw urzędowych, czy nawet prostych czynności życia codziennego, jak robienie opłat, czy zakupów.
Niestety wysoki wskaźnik osób wykluczonych cyfrowo (ponad 15 proc.) sprawia, że tylko 6 państw Unii Europejskiej ma gorszą sytuację (są to Portugalia, Włochy, Bułgaria, Chorwacja, Rumunia i Grecja).
Co więcej wskazać należy, że problem wykluczenia cyfrowego wynika nie tylko z przyczyn technicznych i finansowych, ale także z niedostatecznych kompetencji. W opracowanym przez Federację Konsumentów raporcie „Wykluczenie cyfrowe podczas pandemii”, najczęściej wskazywane przyczyny braku dostępu do internetu w domu to brak takiej potrzeby (67,7 proc.) i brak odpowiednich umiejętności w tym zakresie (52 proc.).
W tym samym badaniu na zbyt wysokie koszty sprzętu czy dostępu do sieci powołało się odpowiednio 21,6 proc. oraz 14,7 proc. badanych. W tym zakresie ważna jest więc edukacja – zarówno na poziomie globalnym, ale także ta, którą we własnym zakresie możemy przeprowadzić w domu i najbliższym sąsiedztwie. Warto poświęcić chwilę dziadkom, czy znajomym i pokazać im, jakie możliwości niesie za sobą korzystanie z sieci.
Źródło: oprac. za dziendobry.tvn.pl. Zdjęcie ilustracyjne – fot. Shutterstock.
