Szacuje się, że ok. 15 mln Polaków jest dotkniętych wykluczeniem transportowym (tj. ok. 40% populacji). W Polsce jest ok. 50 miast powyżej 10 tys. mieszkańców, w których od 1989 r. całkowicie zlikwidowano połączenia kolejowe. Według Stowarzyszenia Ekonomiki Transportu do 20% miejscowości w Polsce nie dojeżdża transport publiczny. Drugie tyle posiada go w minimalnym zakresie (pojedyncze kursy tylko w dni nauki szkolnej).
Zgodnie z Konwencją o prawach dziecka, ratyfikowaną przez Polskę, każde dziecko ma prawo do edukacji, rozwoju swoich talentów i zdolności oraz uczestnictwa w zajęciach rekreacyjnych i życiu kulturalnym.
„Z powodu wykluczenia transportowego coraz więcej dzieci i nastolatków w Polsce jest odcięta nie tylko od usług zdrowotnych, edukacji i kultury, ale często także od przyjaciół i znajomych. Ta sytuacja powoduje, że dzieci wykluczone transportowo nie mają takich samych szans, jak rówieśnicy i nie mogą w pełni wykorzystywać swojego potencjału. Może to również wpływać negatywnie na ich kondycję psychiczną” – podkreśla UNICEF.
Jak zaznacza UNICEF w przypadku dzieci, a szczególnie młodzieży, szeroko rozumiany transport i dostęp do niego to jeden z kluczowych elementów kształtujących ich funkcjonowanie społeczne. Począwszy od możliwości edukacyjnych, poprzez dostęp do kultury, oferty sportowej i rekreacyjnej, a skończywszy na kształtowaniu relacji społecznych i uczestnictwie w życiu publicznym.
„Wykluczenie transportowe przekłada się na życie dzieci i młodych ludzi na różne sposoby. Jednym z nich jest brak możliwości uczęszczania na zajęcia pozalekcyjne lub ograniczone możliwości korzystania z nich. Mowa tu zarówno o zajęciach wyrównujących jak i dodatkowych, rozwijających ich zainteresowania. Autobusy szkolne najczęściej kursują w godzinach rannych oraz w godzinach zakończenia lekcji. Pozostanie w szkole na dodatkowe zajęcia oznacza konieczność organizacji własnego transportu lub zbyt długie oczekiwanie na najbliższe popołudniowe połączenie. Jeśli jest ono dostępne, często może wymagać przesiadek i wydłużać czas podróży” – wskazuje organizacja.
Jak przypomina UNICEF nasilenie zjawiska wykluczenia transportowego w Polsce miało swój początek wraz z przemianami społeczno-gospodarczymi III RP. W latach 1993-2016, po redukcji około 50% dotychczasowych połączeń autobusowych, liczba ich pasażerów spadła aż o 75% w porównaniu z 1989 r.
Rosnące koszty utrzymania lokalnego transportu, związane z amortyzacją floty, rosnącymi cenami paliwa i zmniejszająca się dostępność kierowców wciąż powodują redukcję liczby tras obsługiwanych przez polskie autobusy, busy i pociągi. W latach 2014-2020 prawie dwukrotnie zmalała liczba tras obsługiwanych przez przewoźników.
Miasto Przyjazne Dzieciom to program UNICEF kierowany do samorządów miast. Jego celem jest praktyczna realizacja zapisów Konwencji o prawach dziecka oraz wsparcie w zapewnieniu odpowiedniej jakości dóbr i usług dla dzieci – w tym transportu publicznego.
Więcej na temat skali i skutków wykluczenia transportowego w komunikacie UNICEF Polska tutaj
Źródło: glos.pl. Zdjęcie ilustracyjne – fot. Shutterstock.
