79 procent dzieci i nastolatków przynajmniej raz w swoim życiu doświadczyło przemocy. Krzywdzenia doświadczają najczęściej ze strony swoich rówieśników (66 procent) i bliskiej osoby dorosłej (32 procent). 26 procent młodych respondentów doświadczyło wykorzystywania seksualnego bez kontaktu fizycznego – to trzecia najczęściej wskazywana przez dzieci kategoria przemocy. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę opublikowała raport z badania „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023”.
Badanie zostało zrealizowane przez organizację już po raz trzeci (poprzednie edycje w 2013 i 2018 r.). Przeprowadzono je na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 2026 nastolatków w wieku 11-17 lat.
Ze względu na brak jednolitego systemu zbierania danych w naszym kraju „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce” stanowi jedno z nielicznych kompleksowych źródeł wiedzy o problemie krzywdzenia dzieci.
– Dzięki temu, że przygotowujemy nasz raport cyklicznie, możemy obserwować, jak zmienia się sytuacja dzieci i jakie nowe zagrożenia pojawiają się na horyzoncie. Pomaga nam to wyznaczać własne kierunki działania oraz formułować rekomendacje dla rządzących i instytucji publicznych – mówi dr Szymon Wójcik, koordynator działu badawczego Fundacji.
Więcej przemocy rówieśniczej
Dwoje na troje dzieci w Polsce doświadczyło przemocy rówieśniczej. Jest to najczęściej wskazywana przez respondentów badania kategoria przemocy, a jej skala zwiększa się na przestrzeni ostatnich lat. Odsetek osób, które doświadczyły ze strony rówieśników przemocy fizycznej, wzrósł z 41 procent w 2013 r. do 48 procent w 2023 r. Długotrwałego znęcania się w 2013 r. doświadczyło 11 procent respondentów, w 2023 – już 18 procent. Przemoc psychiczna w ciągu ostatniej dekady także wyraźnie przybiera na sile – z 28 procent do 43 procent.
Sprawcami przemocy rówieśniczej w zdecydowanej większości są koledzy, koleżanki i inne dzieci spoza rodziny. To oni najczęściej są odpowiedzialni za psychiczną i fizyczną przemoc rówieśniczą (odpowiednio 87 procent i 54 procent) oraz znęcanie się (76 procent).
Mniej przemocy fizycznej ze strony dorosłych
Jedno na troje dzieci doświadczyło przemocy fizycznej lub (i) psychicznej ze strony bliskich dorosłych. Skala tej pierwszej formy przemocy na przestrzeni lat spada.
– W 2018 r. o doświadczeniu przemocy fizycznej od bliskiej osoby dorosłej mówiło 33 procent dzieci i nastolatków, w 2023 r. – 24 procent . To bardzo pozytywny trend i dowód na to, że kampanie społeczne i działania edukacyjne podejmowane przez wiele organizacji pozarządowych i podmiotów publicznych przynoszą efekty – udaje nam się zmieniać życie dzieci na lepsze. Jednak mimo tego spadku w dalszym ciągu prawie jedna czwarta nastolatków doświadcza przemocy fizycznej, a ponad jedna piąta (22 procent) przemocy psychicznej – mówi Renata Szredzińska, członkini zarządu Fundacji.
Przemocy ze strony bliskich dorosłych dzieci i nastolatki najczęściej doświadczają od rodziców. Ojcowie nieco częściej dopuszczają się przemocy fizycznej (35 procent, wobec 31 procent matek stosujących tę formę krzywdzenia), matki – psychicznej (43 procent, wobec 39 procent ojców). Generalnie jednak, jak wynika z badania, i ojcowie, i matki krzywdzą dzieci w zbliżonym stopniu.
– Dziewczyny częściej niż chłopcy deklarują, że doświadczyły przemocy ze strony bliskich dorosłych (36 procent vs 29 procent), były świadkami przemocy w domu (18 procent vs 11 procent), były zaniedbywane fizycznie (9 procent vs 7 procent). Częściej były też wykorzystywane seksualnie, zarówno bez kontaktu fizycznego (34 procent vs 17 procent), jak i z kontaktem fizycznym (13 procent vs 3 procent) – mówi Katarzyna Makaruk, badaczka z FDDS, jedna z autorek raportu.
Więcej słownej przemocy seksualnej i ekshibicjonizmu
Więcej niż co czwarta badana osoba (26 procent) została w swoim życiu wykorzystana seksualnie bez kontaktu fizycznego. Oznacza to, że zetknęła się z ekshibicjonizmem, słowną przemocą seksualną, była uwodzona w internecie lub doświadczyła niechcianego sekstingu (udostępnienie innym zdjęć lub filmu przedstawiającego kogoś nago lub prawie nago bez jego zgody).
Nastolatki coraz częściej doświadczają słownej przemocy seksualnej (wzrost z 8 procent w 2013 r. do 11 procent w 2023 r.). Coraz częściej także stykają się z ekshibicjonizmem (wzrost z 9 procent w 2018 r. do 14 procent w 2023 r.).
Wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym doświadczyło 8 procent nastolatków. W ciągu ostatnich 10 lat (od 2013 r. do 2023 r.) badaczki i badacze z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę nie odnotowali istotnych zmian w odsetkach doświadczeń poszczególnych form wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym.
Pytania dotyczące wykorzystywania seksualnego zadawano tylko respondentom w wieku 13-17 lat
Z pełną treścią raportu można się zapoznać pod linkiem.
***
Wyniki badania zostały zaprezentowane podczas 20. Ogólnopolskiej Konferencji „Dziecko pokrzywdzone przestępstwem” organizowanej przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Urząd m.st. Warszawy, który także współfinansował to wydarzenie.
Badanie „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023” i organizacja konferencji zostały sfinansowane ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości.
Źródło: materiały prasowe. Zdjęcie ilustracyjne – fot. Shutterstock.
