Wprowadzona w 2019 r. ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami to pierwsze w Polsce rozwiązanie systemowe na rzecz poprawy dostępności sektora publicznego, tak by był otwarty na osoby z niepełnosprawnościami jako klientami – mówiła 23 lutego na Konferencji Zero Project 2023 wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak. Wiceminister podkreśliła, że dzięki ustawie przepisy o dostępności, wcześniej rozproszone zostały uporządkowane.
Wiceminister uczestniczyła on-line w zorganizowanej w Wiedniu konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych Zero Project 2023. Forum zgromadziło przedstawicieli wielu państw, którzy omówili dobre praktyki w usuwaniu barier dla osób z niepełnosprawnością.
W ramach 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ (SDG 17 – Sustainable Development Goals) uczestnicy spotkania zapoznali się z rozwiązaniami legislacyjnymi na rzecz poprawy dostępności innych krajów. Zgodnie z zasadą „nie wymyślajmy koła na nowo”, decydenci podkreślali swoje unikalne osiągnięcia legislacyjne oraz to, jak można je wykorzystać także w innych krajach. Pozwoliło to na konstruktywny dialog na temat tego, w jaki sposób ustawodawstwo może umożliwić osobom z niepełnosprawnością prowadzenie bardziej niezależnego życia na całym świecie.
„Ustawa o dostępności ustanowiła w Polsce silne mechanizmy: certyfikaty dla firm, obowiązki dla podmiotów publicznych, skargę dla obywateli, fundusz dostępności na dostosowywanie obiektów mieszkalnych i publicznych” – powiedziała wiceminister funduszy i polityki regionalnej Małgorzata Jarosińska-Jedynak. „Wdrożenie tej ustawy znacznie zwiększyło świadomość sektora publicznego, aby stał się bardziej dostępny i przyjazny dla osób ze szczególnymi potrzebami” – podkreśliła wiceminister.
Ustawa o zapewnieniu dostępności
Ustawa o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z 2019 r. jest praktyczną realizacją art. 9 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami. Gwarantuje, że wszystkie inwestycje realizowane przez sektor publiczny będą miały swój systemowy wymiar dostępności.
Wiceminister Jarosińska-Jedynak podkreśliła, że ustawa jest najważniejszą częścią rządowego Programu Dostępności. Zawiera reguły, zasady, obowiązki, natomiast program opiera się na projektach i zapewnia finansowanie działań i inwestycji poprawiających dostępność.
„Przepisy prawne są dość elastyczne. Koszty dostępności mogą być skalowalne i dostosowane odpowiednio do możliwości podmiotu publicznego” – mówiła wiceszefowa MFiPR.
Zaznaczyła, że dzięki wprowadzonemu ustawą systemowi koordynacji polityki zapewniania dostępności postęp jej wdrażania w sferze publicznej jest systematycznie monitorowany. Każdy podmiot publiczny jest zobowiązany do zamieszczenia na swojej stronie internetowej informacji o swojej dostępności, która co 4 lata jest badana. Na tej podstawie powstaje raport podsumowujący dla całego kraju.
W jednostkach rządowych i samorządowych muszą być powołani koordynatorzy ds. dostępności. Powstał Fundusz Dostępności, który finansuje zmiany architektoniczne (np. windy, podjazdy).
Ponadto wszystkie usługi zlecane lub zamawiane przez podmioty publiczne powinny mieć w umowie przewidzianą dostępność.
Wicemin. Jarosińska-Jedynak: sukcesywnie poprawiamy dostępność w Polsce
Podczas dyskusji wiceminister Jarosińska-Jedynak była pytana o przyczyny przyjęcia w naszym kraju ustawy o dostępności w 2019 r.
Jako główne czynniki, które wpłynęły na wprowadzenie podstaw prawnych dla polityki dostępności Małgorzata Jarosińska-Jedynka wymieniła trendy demograficzne (szybko starzejące się społeczeństwo, 1/4 powyżej 65 lat) oraz trudną sytuację osób z niepełnosprawnością i nieskuteczność dotychczasowych przepisów.
„Przepisy te były fragmentaryczne, a prawo do zapewnienia dostępności właściwie nie istniało” – mówiła wiceminister.
Dodatkową motywacją były także zobowiązania prawne wynikające z art. 9 Konwencji ONZ, które Polska realizowała tylko częściowo.
„Ustawa wprowadziła dostępność jako pojęcie, za którym stoi prawo osób z niepełnosprawnościami do niezależnego i swobodnego udziału w życiu społecznym. Spowodowała, że dostępność stała się elementem różnych polityk publicznych – infrastruktury, edukacji, komunikacji, transportu, kultury” – podkreśliła wiceszefowa MFiPR.
Konferencja Zero Project 2023
Konferencja Zero Project to coroczne spotkanie dotyczące integracji osób niepełnosprawnych organizowane w Wiedniu. Spotkanie gromadzi innowatorów i kluczowych decydentów ze wszystkich sektorów w celu rozwijania partnerstwa, dzielenia się nowymi, sprawdzonymi rozwiązaniami i wspierania ich międzynarodowego wykorzystania, a wszystko to w celu realizacji misji stworzenia świata bez barier.
Źródło: informacja prasowa. Zdjęcie ilustracyjne – fot. Shutterstock.
